сурх

[سرخ]

1. ба ранги хун, қирмизӣ, гулгун; гули сурх, шароби сурх

2. кҳн. мансуб ба инқилоби октябр ва ба сохти шуравӣ: аскари сурх, байрақи сурх, инқилоби сурх, чойхонаи сурх; калтакдорони сурх номи дастаҳои фидоӣ дар Тоҷикистон, ки ба муқобили аксулинқилобчиён меҷангиданд; корвони сурх қатори воситаҳои нақлиёт, ки молҳои зарури аҳолиро меоварданд ё ҳосили навро аввалин шуда ба марказҳои кабул мебурданд; тӯи сурх таър. ҷашни арӯсие, ки на бо урфу одати суннатӣ, балки бо тартиботи нави шӯравӣ гузаронида мешуд; сурх кардан а) ба ранги сурх даровардан, ранги сурх (сурхӣ) молидан (мас., занҳо лаби худро); б) маҷ. касеро ба хиҷолат монондан; сурх шудан а) ба ранги сурх даромадан; б) дар оташи тафсон пухта кабоб шудан (мас., гӯшт); в) маҷ. шарм доштан, хиҷолат кашидан; сурх шудани чашм сурхӣ дамидан ба сафедаи чашм аз бедорхобӣ ё беморӣ; сурху сафед шудан бо касе дар баҳс дар сари масъалае баҳсу мунозира кардан; оташин шудан, гап гурехтан байни ду кас; сурх шудан, сафед шудан ба изтироб афтодан, аз ҳаяҷон тағир ёфтани ранги рӯй; забони сурх гапи бемулоҳиза ва бемаврид гӯянда (сифати забони бад); забони сурх сари сабзро медиҳад барбод (зарб.); бо рӯи сурх бе хиҷолатмандӣ ва бе кӯтаҳзабонӣ, сарбаландона